โครงการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ “นวัตกรรมกับการเรียนการสอนด้านการสื่อสาร”
Posted by: jctu@dmin | Posted on: August 23, 2017[Back …]
ตัวอย่างกรณีศึกษาในแต่ละรายวิชาที่คณาจารย์ร่วมแลกเปลี่ยนต่อการถอดบทเรียนในครั้งนี้ อาทิ ในรายวิชาการผลิตรายการวิทยุ ตอนนี้ได้รับความสนใจน้อยลง ผู้สอนจึงได้ปรับการเรียนการสอนโดยใช้ Facebook Live ซึ่งเป็นอีกช่องทางของการจัดรายการวิทยุอีกรูปแบบหนึ่งในปัจจุบันมาทดลองให้นักศึกษาปฏิบัติ รวมถึงเพิ่มการลงพื้นที่ในสถานการณ์จริงให้มากขึ้นเพื่อฝึกการจับประเด็น นอกจากนี้อาจารย์หลายท่าน สังเกตพฤติกรรมนักศึกษาที่มักใช้ Social Media จึงได้มีการสร้างกรุ๊ป Facebook เพื่อเป็นช่องทางในการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น คอมเมนท์งาน หรือตอบคำถามนอกชั้นเรียน โดยในกรุ๊ปอาจมีรุ่นพี่ หรือคนทำงานมืออาชีพคอยแนะนำชิ้นงาน ร่วมกับอาจารย์และเพื่อนในชั้นเรียน ซึ่งช่องทางดังกล่าวเป็นการเรียนรู้ที่ไม่มีข้อจำกัดเรื่องเวลาและสถานที่แต่ทั้งนี้ผู้สอนและนักศึกษาต้องมาตกลงกติกาในการใช้พื้นที่ร่วมกันเพื่อให้เกิดการใช้พื้นที่อย่างเหมาะสม ไม่ละเมิดสิทธิส่วนบุคคล มีอาจารย์หลายท่านใช้ภาพยนตร์และดนตรีเป็นหนึ่งในเทคนิคเพื่อกระตุ้นให้เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในระหว่างการเรียนการสอนและมีคณาจารย์หลายท่านใช้การสอนแบบโครงงาน หรือ Project Based learning ให้นักศึกษาได้เรียนรู้ผ่านการแก้ปัญหาจริงในระหว่างทำโจทย์โครงงานต่างๆ การออกแบบโครงงานจะมีทั้งรูปแบบการควบคุมตัวแปรในการให้โจทย์ และส่วนที่ปล่อยให้นักศึกษามีอิสระในการค้นคว้า นอกจากนี้การออกแบบโจทย์ของโครงงานยังควรพิจารณาทั้งวัตถุประสงค์การสอน และลักษณะของนักศึกษาในแต่ละปีที่จะมีความแตกต่างกัน การให้โจทย์โครงงานนอกจากการเรียนรู้ที่จะเกิดขึ้นจากการลงมือทำ Learning by doing โดยมอบโจทย์ที่ส่งเสริมให้นักศึกษาเกิดความท้าทายในการทำงาน เช่น การเรียนรู้ผ่านโจทย์ของลูกค้าและต้องผ่านกระบวนการนำเสนองานเสมือจริง ผู้สอนยังสามารถอาจออกแบบโครงงานโดยกำหนดบทบาทให้เสริมความมั่นใจและเติมเต็มตัวตน (Self esteem) ของนักศึกษาได้อีกด้วย
นอกจากนี้ในวงเสวนายังมีการแลกเปลี่ยนประเด็นปัญหาบางประการที่เกิดขึ้นในระหว่างการเรียนการสอน เช่น
ปัญหานักศึกษายึดกรอบความคิดของตัวเองมากเกินไป ทำให้เห็นมุมมองในการคิดประเด็นที่หลากหลายค่อนข้างน้อย ผู้สอนบางคนจะใช้วิธีให้โจทย์งานผ่านคำหนึ่งคำ แล้วให้นักศึกษาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นโดยคิดประเด็นที่หลากหลายจากคำๆนั้น หรือเรียนรู้ผ่านการดูงานที่หลากหลาย หรือวิทยากรที่มีความชำนาญแตกต่างกัน เป็นต้น นอกจากนี้การประเมินงานควรทำเป็นระยะๆ เพื่อให้นักศึกษามีโอกาสเรียนรู้ในการปรับปรุงงาน นอกเหนือจากการประเมินผลของงานปลายทางเพียงอย่างเดียว
ปัญหาเรื่องความเข้าใจธรรมชาติผู้เรียน ความแตกต่างของประสบการณ์ระหว่างผู้สอนและผู้เรียน ผู้สอนที่มีประสบการณ์ในวิชาภาคปฏิบัติแลกเปลี่ยนว่า จำนวนนักศึกษาประมาณ 20 คน ทำให้สังเกตเห็นพฤติกรรม และพัฒนาการได้อย่างชัดเจน ให้คำแนะนำได้ลึกซึ้ง ตรวจงานได้เร็ว แก้ไขงานได้เร็ว อีกทั้งยังพบว่าการปรับวิธีการสื่อสารกับเด็ก เริ่มจากชมและให้ข้อเสนอแนะยอมรับงานนักศึกษาตามผลสัมฤทธิ์ที่เกิดขึ้นทำให้เกิดการเรียนรู้ที่ดี
ปัญหาเรื่องการลดความสนใจในตัวสื่อบางประเภท เช่น นักศึกษาบางคนเรียนวิชาหนังสือพิมพ์แต่ไม่อ่านหนังสือพิมพ์ ผู้สอนจะมอบหมายงานเพื่อตอบโจทย์เติมส่วนที่นักศึกษาขาด เช่น ให้อ่านข่าว และให้โอกาสแก้งานอย่างต่อเนื่อง เพื่อเสริมพัฒนาการ
ปัญหาความเข้าใจในวิชาที่เนื้อหาซับซ้อน เช่น ทฤษฏี ผู้สอนที่มีประสบการณ์สอนวิชาดังกล่าวยกตัวอย่างกรณีศึกษา การสอนวิชาวิเคราะห์สื่อโทรทัศน์ ผู้สอนแลกเปลี่ยนว่าการ บรรยายก่อนแล้วเปิดคลิปตัวอย่างหรือยกกรณีศึกษามาให้ผู้เรียนร่วมแลกเปลี่ยน พบปัญหาคือ เกิดการจำกัดความคิดนักศึกษาจึงได้ปรับเปลี่ยนวิธีการสอนดังนี้
(1) ฉายตัวอย่างก่อน โดยอาจารย์ตั้งโจทย์ให้ แล้วให้นักศึกษาดูคลิปเพื่อหาคำตอบตามโจทย์ เช่น ตั้งคำถามเกี่ยวกับเอกลักษณ์ของเกมโชว์ เทคนิควิธีการสื่อสาร
(2) บรรยาย
(3) ฉายตัวอย่างเพิ่ม ผลการปรับรูปแบบการเรียนการสอนดังกล่าว พบว่า นักศึกษามีความคิดที่อิสระและสามารถวิเคราะห์ได้ดีมากขึ้น แต่อย่างไรก็ดี วิธีดังกล่าวเหมาะกับผู้เรียนที่มีต้นทุนมาบ้างแล้ว เช่น นักศึกษา ปี 3
ส่วนการอบรมเกี่ยวกับการใช้อุปกรณ์ ผู้เข้าร่วมการเสวนาร่วมแลกเปลี่ยนรู้ว่าการจัดกลุ่มการเรียนรู้เป็นกลุ่มตามหัวข้อที่กำหนดโจทย์และมีการวิจารณ์ พูดคุยกันแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน โดยผู้เรียนมีทั้งหมด 30คน แบ่งเป็นฐานการเรียนรู้ 3 ฐาน ข้อดีคือ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ดีผ่านการปฏิบัติจริงและสามารถแลกเปลี่ยนความคิดเห็นซักถามได้เต็มที่
นอกจากนี้ยังมีผู้เข้าร่วมเสวนาแลกเปลี่ยนว่า การทำ Google Form เพื่อให้นักศึกษาส่งงานออนไลน์ พร้อมคู่มืออธิบายเกณฑ์ ข้อดี คือ มีข้อมูลที่ชัดเจน ประเมินผลเร็ว แม่นยำ และลดเงื่อนไขการต่อรองบางประการที่เกิดจากความไม่ชัดเจนของการวัดผลการเรียนรู้ได้
แลกเปลี่ยนเพิ่มเติม
- การออกแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสม ควรต้องมีการผสมผสานระหว่างวิธีแบบเดิม เช่น การบรรยาย กับ รูปแบบการเรียนการสอนแบบใหม่ ที่เหมาะสมกับเนื้อหา วัตถุประสงค์การสอนและผู้เรียน
- ผู้สอนควรพัฒนาองค์ความรู้ภายในตัวเอง ไม่หยุดที่จะเรียนรู้ เพื่อจะได้ ปรับประยุกต์รูปแบบการเรียนการสอนที่เหมาะสมจากประสบการณ์ได้
- นวัตกรรมมาพร้อมกับการประเมินผล ดังนั้นกระบวนการสร้างสรรค์นวัตกรรมการสอนที่ครบวงจรต้องมีทั้งนวัตกรรมการออกแบบวิธีการสอนและนวัตกรรมการบริหารจัดการ รวมถึงการประเมินผลด้วย
- การเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพควรต้องมีการปรับตัวทั้งสองทาง ทั้งนักศึกษาและอาจารย์ ให้เกิดความเข้าใจทั้งสองฝ่าย
- ผู้สอนควรต้องสร้างสมดุลระหว่างการทำหน้าที่ในห้องเรียน และนอกห้องเรียนที่เหมาะสม
ดำเนินการนำเสวนา: ผศ.กุลนารี เสือโรจน์
สรุป: สิทธิเดช สิทธิเดช สิทธิสินทรัพย์ และ ผศ.กุลนารี เสือโรจน์